Zasady funkcjonowania Ośrodka opierają się o przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Zgodnie z Art. 2.1. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

2. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Art. 3. 1. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.

2. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

3. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.

4. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Art. 4. Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:

1) ubóstwa;

2) sieroctwa;

3) bezdomności;

4) bezrobocia;

5) niepełnosprawności;

6) długotrwałej lub ciężkiej choroby;

7) przemocy w rodzinie;

7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;

8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;

9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;

10) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;

11) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

12) alkoholizmu lub narkomanii;

13) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;

14) klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym określa art. 17 ustawy o pomocy społecznej. Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej przytacza art. 18 .

Funkcjonowanie ośrodka opiera się również na szeregu ustaw szczególnych, w tym m.in.: ustawie z dnia 21 czerwca 2001r. o dodatkach mieszkaniowych, ustawie z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawie z dnia 9 czerwca 2011r o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawie z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawie z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego, uchwały nr 221 Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014–2020.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej realizując swe ustawowe zadania współpracuje z wieloma instytucjami i organizacjami pozarządowymi, są to m.in.:

- Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Społecznej w Augustowie,
- Stowarzyszenie Rodziców Osób Niepełnosprawnych i Osób Wspierających przy WTZ w Augustowie,
- Społeczna Organizacja Przyjaciół Dzieci w Suwałkach i w Augustowie,
- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w Suwałkach i w Augustowie,
- Fundacja "Cordis" w Augustowie,
- Katolickie Towarzystwo Służby Dzieciom w Augustowie,
- Środowiskowy Dom Samopomocy w Augustowie,
- Powiatowy Urząd Pracy,
- Komenda Powiatowa Policji w Augustowie,
- Zespół Interdyscyplinarny Miasta Augustowa,
- Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Augustowie,
- augustowskie szkoły,
- parafie rzymskokatolickie,
- augustowskie placówki kultury,
- Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
- augustowskie placówki służby zdrowia.